Etiket:

hafıza-i beşer

Sergiler
Hafıza-i Beşer’den İlham Alan Öyküler
Tırsık
Hikmet Hükümenoğlu

tarafından istanbul araştırmaları enstitüsü Ocak 27, 2020Ocak 30, 2020

Ocak 27, 2020Ocak 30, 2020

Hafıza-i Beşer: Osmanlı Yazmalarından Hikâyeler sergimizden ilhamla Trendeki Yabancı dergisi ile hazırladığımız öykü dizimizde 3. öyküdeyiz. Toplam 6 yazarın 6 hikayesi 6 hafta boyunca her Pazartesi günü…

24 Aralık 1680’de Semada Peyda Olan Kuyruklu Yıldız! 💫 “The Great Comet of 1680” ya da “Comet Kirch” adı verilen bir kuyruklu yıldız (C/1680 V), ilk olarak Kasım 1680’de, Alman astronom Gottfried Kirch tarafından tespit edilmiş ve bir teleskop yardımıyla gözlemlenen ilk kuyruklu yıldız unvanını almıştı. Isaac Newton’un bu gözlemleri yedi sene sonra yayımladığı Principia kitabında yörünge mekaniklerini göstermek için kullandığından, kuyruklu yıldız Newton’s Comet olarak da anılmıştı.
C/1680 V birkaç ay boyunca dünyanın farklı noktalarında gözlemlenmiş ve 17. yüzyıl sonunda yaşamış pek çok kişinin hayal gücünü esir almıştı. Özellikle Aralık sonlarında kuyruğu gittikçe daha uzun ve parlak hale gelmiş, birçok ressam hem bu ihtişamlı kuyruğu, hem de insanların şaşkınlığını betimlemişti.
Tam olarak 24 Aralık 1680 Pazartesi gecesi, yani bundan 339 sene önce bugün, biri Londra’da, diğeri bir Osmanlı diyarında bulunan iki kişi, birbirinden habersiz biçimde C/1680’i, gelecekte belirlenecek bu adlandırmadan habersiz biçimde, resmetmeye girişmişti. Londra’da çizilen kuyruklu yıldız tasviri John Hill’in An Allarm to Europe: By a Late Prodigious Comet seen November and December 1680 isimli broşürünün kapağında yer alırken, Van’da çizileni, henüz bir sene önce istinsah edilen, yani kopyalanan Fehim-i Kadim Divanı’nın ilk sayfalarında kalmıştı.

Divanın okuru Medine Kadısı Mustafa Efendi tarafından çizilmiş bu kuyruklu yıldız tasvirinin altında, [Hicri takvime göre] 1091 senesinin Zilhicce ayının ikinci gecesi, garp (batı) yönünden bir yıldız göründüğü, kuyruğunun şarka (doğu) uzandığı ve gökyüzünün yarısını kapladığı yazılmıştı. Kuyruğun içinde renginin beyaz olduğu, duman şeklinde olduğunu yazan Mustafa Efendi, çiziminde yönleri de göstermeyi ihmal etmemişti: mağrip (batı), maşrık (doğu), cenup (güney), şimal (kuzey). Yüzyıllar sonra Şevket Rado’nun eline geçen, 2007 yılında da Suna ve İnan Kıraç Vakfı Elyazması Koleksiyonu’na giren Fehim-i Kadim Divanı’nda yer alan bu sayfanın görseli, Hafıza-i Beşer sergimizin “Yazmaları Yaratanlar” bölümünde sergileniyor, An Allarm to Europe’la yan yana, bir yazmaya yapılmış en ilginç okur müdahalelerinden biri olarak.