Etiket:

BYZANTİON

Koleksiyon
Eis tēn Polin, fakat Şehir Nerede: Konstantios’un İstanbul’u

tarafından Zeynep Burcu Kantemir Mayıs 11, 2020Mayıs 11, 2020

Mayıs 11, 2020Mayıs 11, 2020

İstanbul’un coğrafi konumlandırılışı, her zaman bugün bildiğimiz şekilde değildi. 28° doğu meridyeninin Konstantinopolis’in tarihsel merkezi olan Milion‘un üzerinden geçişi ancak bir asırdan biraz daha…

19. yüzyılın ortalarından itibaren deniz hamamları İstanbul’u kuşatmaya başladı. Kazıklar üzerine inşa edilmiş ve duvarlarla örtülerek ayrılmış, kutucuklara benzeyen bu ahşap yapılar kıyıya bir köprüyle bağlanırdı. Fiziksel özellikleri ve pratikleri nizamnamelerle düzenlenir ve izinle inşa edilirdi. Kendi içlerinde farklılık göstermekle beraber umumi ve hususi hamamlar olmak üzere iki gruba ayrılırdı. Hususi hamamlar yalıların kenarında, onlara ait mekanlardı; umumi hamamlar ise daha büyük mevsimsel yapılardı. Aynı zamanda, kadınlar ve erkeklerin ayrı kullanımına dayalı, davranış biçimlerinin disipline edildiği ve toplumsal kontrolün mekansallaştırıldığı denetimli alanlardı. Asayişin bozulmaması, bir taşkınlığın yaşanmaması için hamamlar arasında zabıta devriye gezerdi. Yüzmeden çok deniz banyosu yapma fikrini barındırdığı için yüzme bilmek gerekmezdi. Bilmeyenlerin tutunabilmesi için havuza halatlar gerilir, su kabakları da şişme simit görevi görürdü. 1920’lerden itibaren modern plajların açılmasıyla deniz hamamları da evrilmeye başladı; bir kısmının üstü açıldı, bir kısmının yan duvarları da kaldırılarak ahşap havuzlara dönüştü. Seyrek de olsa varlıklarını 1970’lere kadar sürdürdüler.
Fotoğraflar:
1- Salıpazarı’ndaki meşhur deniz hamamı, 1920’ler. Gökhan Akçura Arşivi.
2- Galata Köprüsü’nde umumi deniz hamamları, Guillaume Berggren, 19. yüzyıl sonu. Suna ve İnan Kıraç Vakfı Fotoğraf Koleksiyonu.
3-Beyaz Park Deniz Hamamı ve Gazinosu’nun genel görünümü, Büyükdere, anonim, 1932. Suna ve İnan Kıraç Vakfı Fotoğraf Koleksiyonu.
4- Yeşilköy'de kadın (sol) ve erkeklere (sağ) mahsus hususi deniz hamamları, anonim, 19. yüzyıl sonu. Suna ve İnan Kıraç Vakfı Fotoğraf Koleksiyonu.
5- Kadınlara mahsus bir deniz hamamı, anonim, 1930’ların sonu. Büke Uras Arşivi.

istanbul_arastirmalari Insagram

Koleksiyonumuzdaki dikkat çekici el yazmalarından, Yemek Risalesi, çorbalar, börekler, tatlılar, turşular gibi geniş bir yelpazede 18. yüzyılın Osmanlı yemek kültürü ve malzeme çeşitliliğine dair önemli bilgiler veriyor. #HafızaiBeşer

Bu risaleden iki tarifi sizlerle paylaşacağız demiştik.
“Kavun Tolması”ndan sonra sıra “Balık Turşısı”nda: “Balık Turşısı”
Bu nev’ turşı aslında ser-etibba’-yı hassa [saray doktorlarının başı, hekimbaşı] merhum Nuh Efendi Hazretleri’nin ihtira’ı [icadı] olmagla ol [o] hanedandan [aileden] şüyû bulmışdur [yayılmıştır]. Evvela levrek balıgından mikdar-ı kifaye [yeterli] alub ka’ide üzere tathir [temizleme] idüb togradıkdan sonra tuzlayub ba’dehu [daha sonra] gayet ıslah [rafine] zeytun yagıyla pişürdikden sonra on dirhem darçın ve bir dirhem karanfil ve bir dirhem kakuleyi ba’de’l-sahk [döverek ezdikten sonra] ince elekden geçürüb hazır ideler ve defne ve mersin ve büberiyye yaprakları ile eger bulunur ise limon ve turunc taze yaş yapraklarından dahi tedarik eyledikden sonra mikdar-ı kifaye sarmısak alub diş ayıklayub ve her bir diş fıstık gibi üçer beşer parça idüb hazır ideler ve kifayet mikdarı kuş üzümü ve çam fıstıgı ve siyah büberi dahi tathir idüb hazır eyledikden sonra bir toprak tencereye ibtida [başlangıçta] zikr olınan yapraklardan bir kat ba’dehu ol balıkdan üzerine güzelce nizam virerek kodukdan, ol meshukdan [döverek ezilmiş karışım] alub ba’dehu üzümi ve fıstıgı ve büberi dahi serpüb andan sonra yine bir kat yaprak ve bir kat balık ve mezkûr [adı geçmiş] meshukdan ve üzüm ve fıstık ve büberden tamam olınca ol vech [biçim] üzere nizam virdikden sonra kifayet idecek mertebe sirkeye mikdar-ı kifaye bir iki sa’at mukaddem [önceki] suda nak’ olınmuş [karıştırılmış] za’feran [safran] suyundan ve bir iki kaşık ’asel-i musaffâdan [süzme bal] koyub cüz’ice [pek az] kaynadub ba’dehu mezbur [adı geçmiş] balıgın üzeri örtülince ol sirkeden toldırub bir pak taş ile basdırub kapayalar. Ba’dehu bir iki gün mürûrunda [geçtikten sonra] isti’mâle [kullanma] mübaşeret [başlama] oluna kış günlerinde bir aydan ziyade yaz günlerinde on beş gün yigirmi gün mikdarı turub fâsid [bozulmuş] olmaz belki dahi letafet kesb ider [kazanmak].

istanbul_arastirmalari Insagram

Dünya Çevre Günü'nde bir duyurumuz var!
İstanbul’un kentsel peyzajına yeni yaklaşımlar getirmeyi; çevre tarihi, politik ekoloji ve eleştirel sanat çalışmaları alanından interdisipliner katkılarla, İstanbul’un insanları, insan olmayanları ve yapısal çevresi arasındaki ilişkileri masaya yatırmayı hedefleyen Istanbul Unbound: Environmental Approaches to the City (Bendine Sığmayan İstanbul: Kente Çevresel Yaklaşımlar) konferansı, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü ve Pera Müzesi ortaklığında, 8-11 Nisan 2021 tarihlerinde Pera Müzesi’nde düzenlenecek. Bu uluslararası konferans, Heinrich Böll Stiftung-Türkiye işbirliğiyle ve birbuçuk, IstanbuLab, Occupy Climate Change! ortaklıklarıyla gerçekleşecek. Konferansta sunulan bildiriler arasından bir seçki, YILLIK: Annual of Istanbul Studies’in özel sayısında yayımlanacak.

Bildiri özeti göndermek için son tarih 1 Eylül 2020.

Bildiri çağrısı için web sitemizi ziyaret edebilirsiniz!
https://www.iae.org.tr/icerik/istanbul-unbound/187
---
It's World Environment Day!
Istanbul Research Institute and Pera Museum organize Istanbul Unbound: Environmental Approaches to the City, an international conference that seeks to offer new insights on the complex layers of Istanbul’s urban landscape, to be held in April 8-11, 2021, at the Pera Museum. It brings together innovative studies in the field of environmental history, political ecology, and critical art studies that utilize transdisciplinary methods and transcend predetermined scales and clearly delineated boundaries between the histories and stories of humans, nonhumans, and the built environment. Istanbul Unbound is organized in collaboration with Heinrich Böll Stiftung-Turkey, and through partnerships with birbuçuk, IstanbuLab, and Occupy Climate Change! A selection of the papers presented in the conference will be published in a special issue of YILLIK: Annual of Istanbul Studies.

The deadline to send paper abstracts is September 1, 2020.

Click here for the call for papers.
https://en.iae.org.tr/content/istanbul-unbound/188